Belangrijke wijzigingen voor ondernemingsraden 2021 - avm

Gevolgen Corona

NOW 3

Veel werkgevers maken gebruik van de Noodmaatregel overbrugging werkgelegenheid (NOW). Deze voorziet in een tegemoetkoming voor bedrijven die door de coronacrisis in de problemen komen en minder omzet hebben. Als de organisatie NOW 3 aanvraagt, is er een inspanningsverplichting van de werkgever om bij- en omscholing aan de werknemers aan te bieden. Hiervoor zijn subsidiemogelijkheden. Opleiding of omscholing is een optie als medewerkers niet meer op de juiste plek werken en bijvoorbeeld op een andere plek binnen of buiten de organisatie aan de slag kunnen.

Ondernemingsraad; De OR kan de werkgever wijzen op het belang van scholing en de inspanningsverplichting en de werkgever adviseren. Bij wijziging van opleidingsbeleid geldt ook het instemmingsrecht van de OR (artikel 27 1f van de WOR).

Inspectie SZW

De inspectie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) maakt in haar plannen voor 2021 bekend in te gaan op de gevolgen van de combinatie corona en thuiswerken. Zo zal bij veel organisaties de RI&E (risico-inventarisatie en -evaluatie) en het plan van aanpak worden opgevraagd. Deze worden gecontroleerd op de invulling van PSA-risico’s (psychosociale arbeidsbelasting) van thuiswerken en welke oplossingen hiervoor zijn bedacht in het plan van aanpak. Uiteraard is er ook aandacht voor bescherming tegen corona op de werkplek.

Ondernemingsraad; De OR heeft een belangrijke rol bij het arbobeleid van een organisatie. Zo heeft de OR instemmings-bevoegdheid bij de uitvoering van de RI&E en het plan van aanpak. Het gaat om een wijziging in de arbeidsomstandigheden en dit staat omschreven in artikel 27 1 d van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Het ontbreken van een deugdelijke RI&E en niet voldoen aan de zorgplicht (art. 3 Arbowet) kan de werkgever ook behoorlijke boetes opleveren.

Vergoeding Woonwerkverkeer

Vorig jaar mochten werkgevers de reiskostenvergoeding aan de werknemers betalen terwijl ze thuiswerkten en dat bleef onbelast. Vaak werd dit gezien als enige compensatie voor het thuiswerken. Vanaf 1 februari mogen werknemers geen onbelaste reiskostenvergoeding meer ontvangen, behalve als de werkgever bereid is om hierover wel belasting te betalen en dat willen de meeste niet uiteraard. Het kan natuurlijk wel zo zijn dat aan het eind van het jaar toch blijkt dat de werknemer minimaal 128 dagen naar de werkplek is gereisd. Dan geldt de onbelaste vergoeding wel, ook voor openbaar vervoer.

Ondernemingsraad; De OR heeft formeel geen bevoegdheid over de hoogte van de vergoeding maar kan dit uiteraard wel bespreekbaar maken. De OR heeft immers overlegrecht (artikel 23 van de WOR).

Particiaptiewetgeving 2021

Om mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen en te houden heeft het ministerie van SZW een wetsvoorstel ingediend dat de participatiewetgeving en enkele andere wetten moet veranderen (genaamd breed offensief). De ingangsdatum zal waarschijnlijk aan het begin van dit jaar zijn.

Het is de bedoeling om het werk voor mensen met een arbeidsbeperking aantrekkelijker te maken door 15% van het gewerkte loon naast hun uitkering te mogen behouden. Het is er ook op gericht om loonkostensubsidie eenvoudiger te maken en landelijk gelijk te trekken. Zo zullen gemeentes op eenzelfde manier gaan werken en wordt het voor werkgevers en werknemers simpeler en hopelijk aantrekkelijker. De 125.000 extra banen in 2025 voor mensen met een arbeidsbeperking gaan er volgens staatssecretaris Van ‘t Wout van SZW waarschijnlijk niet komen.

Ondernemingsraad; De OR heeft een belangrijke taak als het gaat om het inschakelen van mensen met een arbeidsbeperking. In artikel 28 lid 3 van de WOR staat dit zo omschreven: ‘De ondernemingsraad waakt in het algemeen tegen discriminatie in de onderneming en bevordert in het bijzonder de gelijke behandeling van mannen en vrouwen alsmede de inschakeling van gehandicapten en minderheden in de onderneming.’

Wet arbeid in balans (WAB)

De WAB is in het leven geroepen om de arbeidsmarkt nog beter te reguleren op het gebied van flexibel werk en meer zekerheid te bieden voor flexwerkers. Het is een aanpassing van de eerder ingevoerde Wet Werk en Zekerheid (WWZ). De regels uit de WAB moeten het voor de werkgever aantrekkelijker maken om mensen in vaste dienst te nemen. Een paar aspecten van de WAB worden in 2021 aangescherpt:

Bescherming oproepkrachten: Er wordt duidelijker gemaakt wanneer de werkgever een aanbod moet doen voor een vast contract na 12 maanden op oproepbasis. De werkgever moet aan het einde van de 13^e maand een voorstel doen en dan heeft de oproepkracht een maand de tijd om hierop in te gaan. Gaat gelden vanaf 1 juli 2021
Payrolling: Payrollmedewerkers hebben sinds de invoering van de WAB dezelfde rechten als vaste medewerkers. Mede met de bedoeling om vast personeel aantrekkelijker te maken voor de werkgever in combinatie met een verlaging van de WW-premie. Hierbij komt vanaf 1 januari 2021 het recht op een goed pensioen door aan te sluiten op het pensioen van de werkgever of een vergelijkbare pensioenregeling.
Cumulatiegrond: Met de ingevoerde extra ontslaggrond (i-grond) mag de werkgever werknemers ontslaan op basis van een combinatie van ontslaggronden. In 2020 werd door de kantonrechter bijna geen toestemming gegeven voor het ontbinden van de arbeidsovereenkomst op basis van de i grond omdat vaak de combinatie niet goed werd aangetoond en de dossiervorming onvoldoende was. Mogelijk dat daar dit jaar verandering in komt.

Ondernemingsraad; Mogelijk kunnen bovenstaande veranderingen invloed hebben op het ontslag- of aanstellingsbeleid waarop de OR bij belangrijke wijziging instemmingsrecht heeft (artikel 27 1 e WOR).

Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra)

Sinds 1 januari 2020 hebben de meeste ambtenaren zoveel mogelijk dezelfde rechten als werknemers in het bedrijfsleven. Voor ambtenaren geldt sindsdien ook het private arbeidsrecht, Burgerlijk Wetboek en een eigen cao en niet meer het bestuursrecht. Voor sommige ambtenaren geldt dit niet zoals rechters en officieren van justitie, medewerkers van defensie en politie, Kamerleden, burgemeesters en wethouders.

Uitzondering Veiligheidsregio’s
Met de invoering van de Wnra zou ook voor de medewerkers van de veiligheidsregio’s een nieuwe cao gaan gelden en het burgerlijk wetboek van toepassing zijn. Dit is voor het ambulancepersoneel wel het geval maar voor de andere medewerkers niet. Door invoering van de Wnra komen vooral de vrijwillige brandweermedewerkers in de problemen. Europese wetgeving en verschillende arbeidsvoorwaardenregelingen hebben hier invloed op. Tot nu toe geldt dus voor deze medewerkers nog de CAR-UWO (Collectieve Arbeidsvoorwaardenregeling, Uitwerkingsovereenkomst die ook gold voor de meeste ambtenaren). De vakbonden en werkgevers hebben in het veiligheidsberaad aangegeven om voor een eigen werkgeversvereniging te pleiten waarmee de weg naar een eigen cao voor de veiligheidsregio’s lijkt ingeslagen.

Ondernemingsraad; In de CAR-UWO en ook de cao voor gemeenten staan vaak extra bevoegdheden voor de ondernemingsraad. Let dus goed op welke voor jouw branche gelden en mogelijk gaan veranderen.

Pensioen

Voor het pensioenakkoord voor vernieuwing van het pensioenstelsel is bijna tien jaar overleg nodig geweest tussen de overheid en sociale partners. Maar het conceptwetsvoorstel ligt er nu wel. Werkgevers moeten uiterlijk 1 januari 2026 overstappen op het nieuwe pensioenstelsel.

De belangrijkste zaken zijn:

De AOW-leeftijd zal minder snel stijgen, vanaf 2025 stijgt deze mee met de gemiddelde levensverwachting.
Er komt een afschaffing van de doorsnee premie. Dit heeft gevolgen voor de pensioenopbouw en wordt leeftijdsonafhankelijk.
Bij pensioendatum mag 10% van de pensioenwaarde ineens worden opgenomen (ingang 1 januari 2022).
Er komt een eenvoudiger nabestaandenpensioen.
Er komen nieuwe contractvormen.
Er komt een wettelijke arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP-ers en mogelijkheden om pensioen op te bouwen.
Tijdelijk mogelijk om vervroegd uit te treden. Dit wordt fiscaal voor vijf jaar aantrekkelijker gemaakt. (Versoepeling RVU-heffing).
Verlofsparen wordt vanaf 1 januari mogelijk van 50 naar 100 weken om bijvoorbeeld in te zetten in aanloop naar pensioen.

Ondernemingsraad; De OR heeft instemmingsrecht bij de vaststelling, wijziging of intrekking van alle pensioen-overeenkomsten, ongeacht de pensioenuitvoerder (WOR artikel 27 1a en lid 7). Dit betekent dat u ook, als de pensioenen zijn ondergebracht bij een pensioenfonds of een buitenlandse pensioenuitvoerder, instemmingsrecht heeft. Er is een uitzondering: u heeft geen instemmingsrecht als de pensioenovereenkomst is ondergebracht bij een verplicht gesteld bedrijfstakpensioenfonds. In lid 31f WOR is een bijzonder informatierecht opgenomen met betrekking tot pensioen.
De ondernemer is verplicht de OR te informeren over elke voorgenomen vaststelling, wijziging of intrekking van de uitvoeringsovereenkomst of het uitvoeringsreglement. Pensioen is geen eenvoudige materie. Haal een externe deskundige in huis mocht dat nodig zijn, u heeft recht op het inschakelen van een professional (artikel 16 Wet op de ondernemingsraden).

Thema’s 2021

Tot slot de thema’s die in veel cao’s terugkomen en op de kalender van HR staan en dus ook relevant zijn voor ondernemingsraden in 2021:
–        Duurzame inzetbaarheid en vitaliteitsbeleid
–        Opleiding en mobiliteit
–        Strategische personeelsplanning
–        Flexibel werken / thuiswerken
–        Werkbeleving
–        Werving en selectie

En natuurlijk het beleid dat wijzigt ten gevolge van corona en wat we leren en hebben geleerd van afgelopen periode.

Bron: rijksoverheid.nl en coronakrant.nl